آسیب‌شناسی فعالیت‌های پرورشی در مدارس استان خوزستان

کارون نیوز _ عبدالحمید گل افشان :  فعالیت‌های پرورشی در مدارس، به عنوان رکن اساسی تربیت همه‌جانبه دانش‌آموزان، نقشی بی‌بدیل در شکل‌گیری شخصیت فرهنگی، دینی و اجتماعی نسل آینده دارد.

 با این وجود متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد کاهش کیفیت و کمیت این فعالیت‌ها در برخی مدارس استان خوزستان، به ویژه در شهرستان‌های اهواز و کارون هستیم. 

این گزارش به تحلیل عمیق‌تر علل چالش‌هایی از قبیل عدم حضور منظم برخی معاونان و مربیان پرورشی در مراسم صبحگاه، بی توجهی به ظرفیت‌های مسابقات فرهنگی-هنری و همچنین ضعف سیستم نظارتی می‌پردازد.

 تحلیل دقیق‌تر علل کم‌کاری در حوزه پرورشی

 بر اساس بررسی‌های میدانی و اظهارات کارشناسان، مهم‌ترین عوامل مؤثر در کاهش اثرگذاری فعالیت‌های پرورشی عبارتند از:

 فقدان جایگاه مشخص برای معاونت پرورشی: 

به گفته یکی از مربیان پرورشی، «معاون پرورشی در بسیاری از مدارس از جایگاه سازمانی مشخص و تعریف‌شده‌ای برخوردار نیست و اغلب به عنوان نیروی کمکی برای انجام امور آموزشی و اداری به کار گرفته می‌شود». 

این ابهام درنقش و مسئولیت انگیزه و ابتکار عمل لازم برای برنامه‌ریزی و اقدام مؤثر را از مربیان می‌گیرد.

 بار سنگین بخشنامه‌ها و موازی‌کاری‌ها:

 یک کارشناس حوزه پرورشی که نخواست نامش فاش شود، تأکید کرد:

«حجم بسیار زیاد دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های ارسالی از سوی نهادها و ادارات مختلف، بدون هماهنگی کافی، باعث سردرگمی و اتلاف وقت معاونین ومربیان شده است.

این امر فرصت لازم برای طراحی و اجرای برنامه‌های خلاقانه و مبتکرانه راازآنان سلب کرده است.»

 کمبود نیروی انسانی متخصص و توزیع نامتوازن آن:

براساس آمارهای موجود تعداد قابل توجهی از مدارس کشور، به ویژه در مناطق محروم، یا فاقدمعاون و مربی پرورشی اختصاصی هستند یا با کمبود نیروی متخصص در این حوزه مواجه اند.

 این چالش در استان خوزستان به دلیل گستردگی جغرافیایی و محرومیت‌های ساختاری، به وضوح مشهود است.

 ضعف نظام نظارتی، ارزیابی و پشتیبانی:

 یکی از نقاط ضعف اصلی کمبود نظارت مستمر و بازدیدهای میدانی مؤثر توسط معاونت‌های پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان و نواحی چهارگانه آن است.

 نظارت نباید صرفاً به ارسال بخشنامه و دریافت گزارش‌های کتبی محدود شود. 

حضور فیزیکی و مشاهده مستقیم نحوه اجرای برنامه‌ها در مدارس، از جمله حضور به موقع در مراسم صبحگاه، می‌تواند نقش به‌سزایی در شناسایی مشکلات، انگیزه‌بخشی به معاونین ومربیان و ارائه راهکارهای عملی داشته باشد.

انتظار می‌رود معاونت محترم پرورشی اداره کل آموزش وپرورش استان خوزستان با برنامه‌ریزی برای بازدیدهای منظم و هدفمند، نه تنها بر روند اجرای برنامه‌ها نظارت داشته باشند، بلکه با تقدیر از فعالان این عرصه وارائه تذکرات سازنده و محترمانه به مدارس دارای ضعف، گام‌های بلندی در جهت ارتقای کیفی فعالیت‌ها بردارند.

 کمرنگ شدن مراسم صبحگاهی و عدم حضور فعال برخی معاونین ومربیان: 

با وجود تأکید اسناد بالادستی بر نقش بی‌بدیل مراسم صبحگاه در تقویت نظم، نشاط و هویت جمعی دانش‌آموزان متأسفانه شاهد هستیم که این مراسم در برخی مدارس یا به صورت کلیشه ای و تکراری برگزار می‌شود یا با غیبت غیرموجه برخی از عوامل اجرایی، به ویژه معاونان و مربیان پرورشی، روبرو است.

این امر نه تنها انگیزه دانش‌آموزان برای مشارکت را کاهش می‌دهد، بلکه پیامدی منفی درباره اهمیت فعالیت‌های پرورشی در اذهان آنان به جای می‌گذارد.

 پیامدهای ناشی از کاستی‌ها

 کاهش محسوس مشارکت دانش‌آموزان در مسابقات فرهنگی-هنری: 

بی‌علاقگی دانش‌آموزان به مسابقات عمدتاً ناشی از برنامه‌ریزی نامناسب، معرفی ناکافی و عدم ایجاد جذابیت در این رقابت‌هاست.

 کمرنگ شدن جایگاه مراسم صبحگاه:

این مراسم مهم که می‌تواند کانون اصلی انتقال مفاهیم تربیتی باشد، در عمل به یک برنامه روزمره و فاقد جذابیت تبدیل شده است.

 کاهش انگیزه و احساس فرسودگی شغلی در بین برخی معاونین و مربیان:

 عدم تقدیروحمایت کافی از زحمات معاونین و مربیان پرورشی به تدریج باعث کاهش انگیزه و احساس بی‌اثری در آنان می‌شود.

 راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت

 تدوین برنامه عملیاتی منسجم و مدرسه‌محور: 

استقراراهداف سند تحول بنیادین درمدارس خوزستان نیازمند برنامه‌ریزی منطقه‌ای وتوجه به تفاوت‌های بومی هر مدرسه است.

 تقویت نظام نظارتی و پشتیبانی: 

توسعه بازدیدهای میدانی منظم و هدفمند توسط کارشناسان معاونت پرورشی اداره کل آموزش و پرورش خوزستان و نواحی چهارگانه وکارون به جای تکیه بر گزارش‌های کتبی، می‌تواند تصویر واقعی‌تری از مشکلات ارائه دهد.

 

 افزایش جذابیت و کیفیت برنامه‌ها:

استفاده از روش‌های خلاقانه مانند اجرای تئاتر، برگزاری اردوهای تربیتی-تفریحی و مسابقات مبتنی بر علایق نوجوانان امروز.

 بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیجیتال:

همانگونه که یکی از مربیان موفق اشاره کرد: «تعامل با دانش‌آموزان در فضای مجازی و انتشار پیام‌های تربیتی در پلتفرم‌هایی مانند شبکه شاد، می‌تواند اثربخشی فعالیت‌ها را به طور چشمگیری افزایش دهد.»

 فعالیت‌های پرورشی در مدارس خوزستان این میراث‌دار تمدن کهن، نیازمند بازنگری اساسی در «نحوه مدیریت، نظارت و توزیع منابع» است.

 اگرچه برخی معاونین و مربیان پرورشی سخت‌کوش و خلاق با تمام محدودیت‌ها در حال خدمت‌رسانی هستند اما ساختار ناهماهنگ و کم‌توجهی به این حوزه، مانع تحقق اهداف بلندتربیتی می‌شود. 

 

 انتظار می‌رود معاونت محترم پرورشی اداره کل آموزش و پرورش استان خوزستان، با درایت و تدبیر خود و از طریق تقویت نظارت میدانی، ارائه بازخوردهای سازنده و حمایت همه‌جانبه از مجریان پرورشی در خط مقدم یعنی مدارس زمینه احیای نقش محوری و اثرگذار این حوزه را فراهم آورند.

 

 تردیدی نیست که باعزمی جهادی وهمکاری همه جانبه می توان شکوفایی مجدد فعالیت های پرورشی در مدارس استان را شاهد بود.